Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Keriman Halis 1913 yılında Osmanlı’nın en saygın ailelerinden birinde Tevfik Halis Beyefendi ve Ferhunde Hanım’ın altı çocuklarının ikincisi olarak dünyaya geldi. Keriman Halis’in büyük büyük babasının Osmanlı şeyhülislamlarından olduğu söyleniyordu. Dedesi paşa, babası ise periyodun ünlü tüccarlarındandı. Fransız okullarında Fransız kültürüyle büyüyen Keriman Halis çok düzgün bir at binicisi, yüzücü olduğu üzere dikiş nakış işlerinden de düzgün anlayan biriydi. Saygın bir ailenin kızı olması sebebiyle devrin kıymetli isimleriyle etkinliklere katılır, onlarla tanışma fırsatı bulurdu.
Keriman Halis’in donanımlı bir genç kız olma seyahatinde aile üyelerinin tesiri çok büyüktü. Amcası Muhlis Sabahaddin Ezgi, halası Nevesar Kökdeş Keriman Halis’in müzik eğitimi konusunda yüreklendirip piyanodaki gayretini desteklediler. Birçok istikametten donanımlı bir Türk kızı olan Keriman Halis’in hoşluk yarışı serüveni de yakın etrafının ısrarı üzerine başladı.
BABASI EVVEL ‘OLMAZ’ DEDİ, SONRA MÜSAADE VERDİ
Cumhuriyet periyodu Türkiye’sinde hoşluk yarışı birinci kere 1929 yılında Cumhuriyet gazetesi tarafından düzenlendi. Yarışma epeyce ilgi gördü, yarışın başladığı 1929 yılında Feriha Tevfik Hanım, 1930 yılında Mübeccel Namık Hanım ve 1931’de de Naşide Saffet Hanım Türkiye Hoşu olarak seçildi. Takvimler 1932 yılını gösterdiğinde ise artık klâsik hale gelen hoşluk müsabakasının dördüncüsü düzenlenecekti. Cumhuriyet gazetesinin ilanını görenler Keriman Halis’i bu yarışa katılması konusunda yüreklendirdi. Lakin babası dış görünüşün ön planda olduğu bir yarışa katılmasını yanlışsız bulmadığı için müsaade vermedi. Kısa bir mühlet sonra Keriman Halis’in yarışa katılması konusunda ısrarcı olan aile dostları Tevfik Halis Bey’e baskı yapınca sonunda ikna oldu.Böylece Keriman Halis 1932 yılında dördüncüsü düzenlenen Türkiye Hoşluk Yarışı’na katıldı.
Yarışmanın heyet üyeleri periyodun en meşhur muharrir ve şairlerinden oluşuyordu. Bu isimler ortasında Abdülhak Hamit Tarhan ve eşi Lüsyen Hanım, Halit Ziya Uşaklıgil, Cenap Şahabettin, Hüseyin Cahit, Ahmet Haşim, Peyami Safa, İzzet Melih ve eşi; ressamlardan İbrahim Çallı, Nazmi Ziya, Arif Dino, Seniha Hanım, Meliha Fuat Hanım; heykeltıraşlardan Becerikli, İhsan, Nejat Beyefendiler, Hoş Sanatlar Akademisi sanat tarihi hocası Burhan Ümit Beyefendi, 1931 Türkiye hoşu olan Naşide Saffet ve kardeşi Nadide Hanım, konservatuardan Pakize Hanım, Vala Nurettin Beyefendi, noter Galip Bingül Beyefendi, hekim Mustafa Hulusi ve Burhanettin Beyefendi, diş tabibi Vamık Beyefendi ve Osman Vehbi Bey’in de içinde olduğu isimler periyodun ‘en güzelini’ seçmek için bir ortaya geldiler. Keriman Halis 8 kişinin katıldığı yarışta 2 Temmuz günü ‘Türkiye Güzeli’ seçildi. Müsabakaya katılan öbür adayların ismi ise hiçbir vakit açıklanmadı. Münasebetiyle başka adayların kim olduğu hiçbir vakit öğrenilemedi.
‘DÜNYA KRALİÇESİ’ KERİMAN HALİS!
Ülkenin en hoş kızı seçilen Keriman Halis, kısa bir müddet sonra 31 Temmuz 1932 yılında yeni bir seyahate çıktı. Kendi ülkelerinde en hoş seçilen 28 genç kız ‘kainat güzeli’ unvanını almak için Belçika’nın Spa kentinde bir ortaya geldi. Keriman Halis de Belçika’da yapılacak olan Milletlerarası Hoşluk ve Zarafet Yarışması’na (International Pageant of Pulchritude) Türkiye’yi temsilen katıldı. 28 ülkenin katıldığı bu müsabaka Keriman Halis için çok kıymetliydi. Hoşluk yarışına katılan birinci kişi o değildi. Fakat Türkiye’yi temsilen kainat hoşu olmak için müsabakaya katılan birinci Türk genç kızı kendisiydi. Bu onun için büyük bir heyecandı. Yarış kısa bir mühlet içinde açıklandı. 1 Ağustos 1932 tarihli Cumhuriyet gazetesinde kırmızı puntolarla “Türkiye Hoşu Keriman Halis Hanım Dünya Kraliçesi İntihap edildi” başlığı yer aldı. Başta kültürel donanımı, el hüneri ve sanata olan yatkınlığıyla dikkatleri çeken kahverengi gözlü, siyah uzun saçlı Keriman Halis artık ‘dünya kraliçesi’ydi.
Kazandığı dünya kraliçesi unvanıyla ülkeye ayak basan Keriman Halis müsabakadan ayrıntılar vererek şu cümleleri kullandı:
“En sonunda ben ve Almanya hoşu kaldık. Kırmızı bir tuvalet giymiş, yakama da beyaz kurdele takmıştım. Heyet lideri elindeki zarfı açtı. Heyecandan bayılabilirdim. Bütün tiyatro salonu ‘Yaşasın Miss Turkey!’ sesleriyle inledi.”
ELLERİYLE TÜRK BAYRAĞI YAPTI
Yarışmayla ilgili bir anısını daha anlatan Keriman Halis, sonuçlar açıklandıktan sonra kendisi için bir röportaj ayarlandığını fakat röportaj yapılacak alanda Türk bayrağı olmadığını fark ettiğini söyledi. Bunun üzerine otel odasında babasıyla birlikte bir atlas kumaşın üstüne yastık kılıflarından ay ve yıldız yapan Keriman Halis kendi el imali Türk bayrağını ardına alarak halkı o halde selamladı.
Keriman Halis’in müsabaka serüvenini Mustafa Kemal Atatürk de yakından takip etti ve Keriman Halis’in baş konuk olduğu bir davet düzenledi. Atatürk, Keriman Halisle ilgili, “Türk ırkının soylu hoşluğunun hep korunduğunu gösteren dünya hakemlerinin bu Türk çocuğu üzerindeki kararlarından mutluyuz. Ancak Keriman Halis hepimiz işittiğimiz üzere söylemiştir ki o, bütün Türk kızlarının en hoşu olduğu savında değildir. Bu hoş Türk kızımız, ırkının kendi mevcudiyetinde olağan olarak tecelli ettirdiği hoşluğunu dünyaya, dünya hakemlerinin tasdikiyle tanıttırmış olmakla elbette kendini şad ve bahtiyar addetmekte haklıdır. Türk milleti, bu hoş çocuğunu elbet içtenlikle tebrik eder. Cumhuriyet gazetesi bu sıkıntıda Türk ırkının öbür dünya milletleri içinde seçkin olan asil hoşluğunu göstermek teşebbüsünü takip etmiş ve bunu dünya nazarında muvaffakiyetle sonuçlandırmıştır” açıklamasında bulundu. Bu açıklamanın akabinde Keriman Halis’in alnına bir tebrik öpücüğü konduran Atatürk ‘kraliçe’ manasına gelen ‘Ece’ ismini Keriman Halis’e verdi. 1934 yılında yürürlüğe giren soyadı kanunu sonrasında ise Keriman Halis’e ‘Ece’ ismi soyadı olarak verildi.
Keriman Halis’in dünya kraliçesi seçilmesinin akabinde ‘Türk kadını’ imajındaki birtakım yıkılmaz tabular değişime uğradı. Devrin sosyo-kültürel dönüşümü sırasında toplumda kendine yeni roller arayan donanımlı genç bayanlar artık daha görünür oldu. Keriman Halis Ece’nin bu muvaffakiyetinin gerisinde yatan gerçeğin apayrı olduğunu düşünenler de vardı. Bilhassa Belçika’da yapılan yarışa katıldığını sav eden devrin değerli isimlerinden emekli öğretmen Halid Turan Beyefendi anılarında Keriman Halis’in rastgele bir eleme olmadan seçildiğini ve kraliçe olmasının gerisinde yatan gerçeğin dini ve siyasi nedenler olduğunu sav etti.
YILLARCA KONUŞULACAK BİR HİKÂYE
Keriman Halis’in bu başarısı onun hayat biçimine hiçbir vakit gölge düşürmedi. İçinde bulunduğu periyodun kaidelerine nazaran epeyce gözü pek davranan Halis Ece’nin hedefi hoşluğuyla ön planda olmak ve bunun üzerinden gelir elde etmek değil, tüm dünyaya Türk bayanının şayet isterse neleri başarabileceğini göstermekti. Hakikaten yarışın sunduğu ışıltılı hayatı elinin karşıtıyla iten Keriman Halis daha mütevazı bir hayat istediğini ailesine belirtti ve kısa bir mühlet sonra Dr. Orhan Sanus ile dünyaevine girdi. İlk evliliğinden Sezai ve Ece isminde iki çocuğu oldu. Birinci evliliğinin bitmesinin akabinde Halis Ece bu kere de Hasip Tamer Bey’le evlendi ve bu evlilikten de Cenk isminde bir oğlu oldu. Uzun, memnun, saygınlık dolu bir hayatla ödüllendirilen Keriman Halis Ece birinci gün çizdiği Türk bayanı çizgisinden hiçbir vakit vazgeçmedi. 28 Ocak 2012 yılında 99 yaşında hayata gözlerini yuman Türkiye’nin birinci dünya hoşu, arkasında yıllarca konuşulacak bir öykü de bıraktı.