Streptokok A bakterisinin ‘toksik’ olarak isimlendirilen formu İstanbul, Ankara ve İzmir’de görüldü. Ankara’da bir çocuğun ağır bakıma alındığı, İstanbul’da ise bir çocuğun Strep A bakterisi nedeniyle menenjit olduğu öğrenildi. Strep A’nın boğazda ve deride görülen, ölümcül sonuçlar doğurabilen bir bakteri olduğunu belirten Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Yeşim Eker Neftçi, ‘’Bu bakteri çocuklarda üst teneffüs yolu enfeksiyonu (farenjit) ve deri enfeksiyonlarının en sık sebebidir” dedi ve şu bilgileri verdi…
Yeşim Eker Neftçi
Belirtileri nelerdir?
Genellikle süratli bir formda başlayan boğaz ağrısı ve yutkunma ile ağrı. Ateş (38°C yahut üstü) Kırmızı ve şişmiş bademcikler, bazen lisan üzerinde beyaz lekeler. Yumuşak yahut sert damakta küçük kırmızı lekeler. Baş ağrısı. Bulantı ve/veya kusma. Uzunluğunda şişmiş lenf bezleri. Beden ağrıları ve deride döküntü. Bu hastalıkta viral enfeksiyonlarda daha çok gördüğümüz burun akıntısı, göz kızarıklığı, öksürük, ses kısıklığı, ishal üzere şikayetler genelde olmaz.
Nasıl bulaşır?
Strep A aslında insanın florasında hastalık yapmadan aslında bulunur lakin burada asıl sorun, flora dışı yerlere bulaştığı vakit yaptığı enfeksiyon ve hasarlardır. Yüksek derecede bulaşıcıdır. Anneden geçen antikorlara bağlı olarak yenidoğanda hastalık azdır. Farenjit ekseriyetle 5-15 yaş ortası çocuklarda, bilhassa küçük okul çağı çocuklarında, en yüksektir. Akut farenjitli tedavisiz çocuklar, Strep A’yı tükürük damlacıkları yoluyla havadan ve burun salgısı formunda yayabilirler. Yakın temas bulaşmada değerlidir. Bu yüzden okullar ve konutlar yayılma için değerli ortamlardır. Farenjit için kuluçka müddeti 2-5 gündür. Strep A, sık yakın temasın olduğu ortamlarda salgın hastalığa neden olma potansiyeline sahiptir. Önemli ilerleyici Strep A enfeksiyonlarının yüzde 50’sinde enfeksiyon etkeninin bedene giriş kapısı bilinmemektedir. Bunların bir kısmı nadiren farenjit enfeksiyonunu takiben gelişir. Öksürme sırasında ağzın kapatılması, ellerin âlâ yıkanması ve maske takılması bulaşma riskini azaltır.
Hangi meselelere yol açar?
Strep A’nın neden olduğu en değerli enfeksiyonlar şunlardır…
– Farenjit
– Kızıl
– İmpetigo (deri enfeksiyonu)
– Erizipel (ağrı, kızarıklık, şişlik ve ısı artışı ile ortaya çıkan en çok bacaklarda görülen bir deri enfeksiyonu)
– Perianal dermatit (anüs etrafındaki deri enfeksiyonu)
– Vajinit (vajina iltihabı)
– Önemli ilerleyici hastalık (toksik şok sendromu, nekrotizan fasiit)
Cildi nasıl etkiler?
İmpetigo (cildin Strep A ile enfeksiyonu), yaralar ve böcek ısırıklarının olduğu cilt bölgelerinde görülür. Strep A sağlam deriden geçemez. Enfeksiyon yapması için deri bütünlüğünü bozan bir durum (böcek ısırıkları, travmatik yaralar, yanıklar) gerekir. İmpetigo yapan Strep A serotipleri ekseriyetle deriden deriye yayılırlar, nadiren boğazda da taşınabilirler. Bakteriyemi (Strep A’nın kana karışması), streptokoksik toksik şok sendromu ve nekrotizan fasiit dahil önemli ilerleyici Strep A enfeksiyonlarının sıklığı son yıllarda artmıştır, İngiltere ve Fransa’da olduğu gibi…
Teşhisi kolay mı?
Strep A enfeksiyonunun tanısı konurken, Strep A ile enfekte olmuş bir kişi ile temas hikayesi faydalıdır. Strep A ve strep dışı farenjitin belirti ve bulguları birebirdir, klinik özelliklere bakılarak en tecrübeli hekim tarafından bile teşhis konulamaz; bu yüzden bakteriyolojik teşhis testi (Strep A süratli testi ve boğaz kültürü) tanıyı doğrular. Strep A testinin olumluluğu sağlamdır fakat negatif çıktığı vakit Strep bakterisi varlığını dışlamaz. Bu yüzden kesinlikle teşhiste altın standart olarak kabul edilen ve yüzde 95 hassaslığı olan boğaz kültürü yapılması tüm kuşkulu hadiseler için kaidedir. Tek dezavantajı sonucunun geç çıkmasıdır. Bu mühlet zarfında Strep A süratli test sonucu ve hastanın klinik-muayene bulguları bize tedaviyi bir an evvel başlama konusunda yardımcıdır.
Aşısı var mı?
Strep A enfeksiyonlarını önlemek maksadıyla uzun müddetli antibiyotik kullanımının tek şartı, akut romatizmal ateş ya da akut romatizmal kalp hastalığı geçirmiş hastadır. Aktifliği saptanmış streptokok aday aşısı vardır, fakat streptokokun çok sayıdaki tipini tek bir aşı içinde sunmak güç bir prosedür olduğu için şu an aşının yaygın ve rutin bir kullanımı bulunmamaktadır.