İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) meclis toplantısı odanın genel şura salonunda yapıldı. Toplantıya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu da katıldı. Toplantıda konuşan İSO Lideri Erdal Bahçıvan, hem ABD hem Avrupa’dan gelen faiz artırımları ve sıkılaşma siyasetleri nedeniyle Türk sanayicisinin sorunlu bir devir girdiğine vurgu yaptı. Bahçıvan, “Fed (ABD Merkez Bankası) olmak üzere, büyük merkez bankalarının yükselen enflasyon karşısında faiz artırımlarını hızlandırması ise doların güçlenmesine, uzun vadeli borçlanma faizlerinin yükselmesine ve global finansman şartlarında bariz sıkılaşmaya yol açıyor. Bu gelişmelere bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışlarının da hızlandığı görülüyor” dedi.
Merkez Bankası yıl sonu enflasyon amacını üst taraflı sert bir halde revize ederek yüzde 60,4’e çıkarmıştı. İSO Lideri Erdal Bahçıvan, Merkez Bankası Lideri Kavcıoğlu’nun da katıldığı toplantıda bu bahse değindi ve “Bu yüksek revizyonlar, geleceğe yönelik öngörü yapmanın ne kadar zorlaştığını açıkça ortaya koyuyor” dedi.
YÜKSEK KUR VE FAİZİN YÜKÜ ARTIYOR
Bahçıvan, “Enflasyon tarafında ise ne yazık ki dilek ettiğimiz düzeylerin epey uzağındayız. Ülkemiz yüzde 80’e dayanan tüketici enflasyonu ve yüzde 140’a dayanan üretici enflasyonuyla dünyanın büyük bir kısmından değerli ölçüde ayrışmış durumda. Yüksek enflasyonun hiç kuşku yok ki bir sebebi de global ortam, bilhassa de artan güç ve başka girdi maliyetleri. Lakin kendi yapısal problemlerimizin da değerli bir faktör olduğunu göz gerisi etmememiz gerekiyor.
İstanbul Sanayi Odası olarak ekonomimizde yatırımların, ihracatın, istihdamın artması bağlamında en çok önemsediğimiz, daima olarak lisana getirdiğimiz başlıklar fiyat istikrarı ve finansal istikrarın kıymeti ve korunması olmuştur. Ve bu görüşümüz, hiçbir konjonktürde değişmemiştir” diye konuştu.
Enflasyon baskısının yarattığı sıkıntılara değinen Bahçıvan şöyle konuştu:
“Zira biz enflasyonun geçmişte olduğu üzere bugün de ne sanayicilerimize ne de öbür ekonomik aktörlere menfaat sağlayacağına inanmıyoruz. Sanayicilerimizin temel vazifesi olan sürdürülebilir yatırımları hayata geçirmenin, iş ve aş üretmenin, ihracat potansiyelini artırmanın fakat ve lakin enflasyonun ve beklentilerin denetim altına alınmasıyla mümkün olduğunu düşünüyoruz.
Nitekim Merkez Bankamız dün yayınladığı Enflasyon Raporu ile 2022 yıl sonu enflasyon kestirimini 17,6 yüzde puanlık artışla yüzde 42,8’den yüzde 60,4’e yükseltti. Ocak ve Nisan aylarında da sırasıyla 11,4 ve 19,6 puanlık revizyonlar yapılmıştı. Bu yüksek revizyonlar, geleceğe yönelik öngörü yapmanın ne kadar zorlaştığını açıkça ortaya koyuyor.
Tabii ki yüksek faizler, maliyet manasında Türk sanayicisinin yıllardan beri en çok muzdarip olduğu bahislerden biridir. Hakikaten İSO 500 çalışmalarımızda da yüksek kur ve faizlerin işletmelerimize getirdiği yükün bilhassa son yıllarda arttığı açıkça görülmektedir. 2021 yılında İSO 500 şirketleri elde ettiklerin faaliyet karının yüzde 60’ından fazlasına finansman masraflarına ayırmak durumunda kalmıştır. Bu oran daha küçük ve orta ölçekli şirketleri kapsayan İSO İkinci 500’de yüzde 38 ile nispeten daha düşük olsa da geçen yıla nazaran kıymetli artış göstermiştir” dedi.
“1970’LERE DÖNÜŞÜ GÖRÜYORUZ”
Kritik toplantıda Bahçıvan, yaşanan ekonomik gelişmelerin 1970’leri anımsattığını tabir etti. Bahçıvan, “2022 yılı Temmuz sonu prestijiyle dünya iktisadına baktığımızda, büyümede yavaşlama ve enflasyonda yükseliş trendinin devam ettiğini, buna bağlı olarak 1970’lere dönüş ve stagflasyon kaygılarının giderek arttığını gözlemliyoruz” dedi.
Ukrayna ile Rusya ortasında devam eden savaşa değinen Bahçıvan kelamlarını şöyle sürdürdü:
“İSO İkinci 500 Büyük Araştırmamızın sonuçları da bu mevzunun önmerkez bankalarının para siyasetlerinde sıkılaşma adımlarını hızlandırması ve Çin’de yaşanan gelişmeler; global iktisadın önündeki üç ana risk ve belirsizlik faktörü olma niteliğini artırarak sürdürüyor. Covid-19 hadiselerinde son devirde bilhassa Avrupa’da yaşanan artış da takip edilmeyi gerektiren bir öteki gelişme. Kuzeyimizde devam eden savaş, büyüme görünümünü zayıflatmasının yanında emtia fiyatlarında üst taraflı baskıyı canlı tutuyor. Çin’in sıkı pandemi tedbirleri de global büyümeyi olumsuz etkilemesinin yanı sıra tedarik zinciri meselelerinin devam etmesine neden olmakta. Bu ülkenin emlak piyasasında yaşanan olumsuz gelişmeler de global çapta yakından ve tedirginlikle izleniyor.
Diğer taraftan başta Fed olmak üzere, büyük merkez bankalarının yükselen enflasyon karşısında faiz artırımlarını hızlandırması ise doların güçlenmesine, uzun vadeli borçlanma faizlerinin yükselmesine ve global finansman şartlarında besbelli sıkılaşmaya yol açıyor. Bu gelişmelere bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışlarının da hızlandığı görülüyor.”
EURO’NUN DURUMU ENDÜSTRİCİ İÇİN KRİTİK
Enerji krizi birçok kanaldan büyümeyi olumsuz etkilerken, enflasyon görünümündeki bozulmayı hızlandırdığını aktaran Bahçıvan, yüksek borçluluğu olan ülkelerde de kırılganlığı artırdığını belirtti. “Bu gelişmeler yaşanırken Avrupa Merkez Bankası’nın büyümeyi desteklemek, mümkün bir borç krizini önlemek ve enflasyonu durdurmak ortasında bir tercih yapmakta zorlandığını yakından izliyoruz” diyen Bahçıvan, “Bu sıkışma, kendisini Euro/dolar kurundaki sert düşüşte gösteriyor ki bu gelişme hiç elbet Türk endüstrisi için de epey kritik.
Bazı ülkelerde geçtiğimiz hafta açıklanmış bulunan Temmuz ayı ön PMI dataları üstte çizdiğim çerçeveyi doğrular nitelikte. İhracatımızda birinci sırada yer alan Almanya’da imalat sanayi faaliyet şartlarının daralma bölgesine düşmesi ve PMI’ın son iki yılın en düşük seviyesinde gerçekleşmesi dikkat çekiyor” diye konuştu.
FAİZ YÜKSELMEYE DEVAM EDİYOR
Uygulanan faiz siyasetlerini da eleştiren Bahçıvan düşük siyaset faizine karşın piyasa faizlerindeki artışa işaret etti.
Bahçıvan, “Yüksek faiz yükü altında hakikaten çok şiddetli gayret vermekte olan sanayicilerimizin; faiz maliyetlerinin düşürülmesine dönük çalışmaların en güçlü taraftarı olacağından hiç kimsenin kuşku duymaması gerekir. Lakin ekonomik itimat ve global gerçeklerle ahenk sağlamayan birtakım adımlar kısa vadede yüksek faize dönük birtakım tahliller getirse dahi, oluşturduğu itimat kırılganlıkları, beklentilerdeki bozulmaların tesiriyle daha uzun vadede hem finansal kaynaklara erişimi zorlaştırmakta hem de maliyetini artırmaktadır.
Dolayısıyla bu siyasetler, uygulamada da görüldüğü üzere bırakın faizleri düşürmeyi, faiz oranlarını altından kalkılması daha da sıkıntı noktalara taşımaktadır” dedi.
“BDDK KARARI SÜRECİ AĞIRLAŞTIRACAK”
Haziran ayı sonunda BDDK’nın şirketlerin TL cinsi kredi kullanımına döviz varlığı sonu getiren adımının kredilere ulaşımı daha da zorlaştırdığını tabir eden Bahçıvan, BDDK kararının sonucunun ağır olacağını belitti. Bahçıvan, “Bazen dakikaların dahi değerli olduğu günümüz dünyasında mühletleri uzattığına şahit oluyoruz. Bu tablonun önümüzdeki birkaç hafta içerisinde tıpkı bakış açısıyla devam etmesi durumunda sürecin çok daha ağırlaşacağını üzülerek belirtmek durumundayız” dedi.
Yine İSO 500 ve İSO İkinci 500 sonuçları göstermektedir ki; işletme faaliyetleri giderek daha fazla borçlanma yüklü olarak finanse edilirken borcun vade yapısında da gözle görülür bir kısalma kelam konusu. Bunların yanı sıra 2021’de sanayicilerin bankalara olan borçlarından; çok daha büyük bir süratle öteki firmalara olan borçlarının artması da yeni bir durum olarak dikkat çekiyor” diye konuştu.
KKM YİNE GÖZDEN GEÇİRİLMELİ
Merkez Bankası’nın geçtiğimiz yıl Aralık ayında yayınladığı bildiri ile kur muhafazalı mevduata geçişin temelleri düzenlenmişti. Hükümet bu geçişi desteklemek için yapılan vergi mevzuatı düzenlemesi ile de şirketlere bu dönüşümden dolayı kurumlar vergisi istisnası getirilmişti. Fakat 27 Temmuz’da yayınlanan Cumhurbaşkanı kararı ile bu istisna şirketlerin 30 Haziran tarihli bilançolarındaki yabancı para ile sonlu tutuldu. Bahçıvan bu düzenlemenin gözden geçirilmesine gerek duyulduğunu aktardı:
“Merkez Bankasını 6 Temmuz tarihli bildirimi, şirketlerin 30 Haziran tarihine kadar rastgele bir tarihte kur muhafazalı mevduata geçebilmelerine imkan tanımıştır. Kur muhafazalı mevduat sisteminin daha faal çalışması için vergi istisnasına getirilen bu kısıtlamanın kaldırılması gerektiği düşünülmektedir.”