Prof. Dr. Aysel Pelit, yaptığı açıklamada, halk ortasında göz kayması olarak da bilinen şaşılıkta rastgele bir bakış istikametinde iki gözün görme eksenlerinin birbirlerine paralel olmadığını belirterek, “Bir göz karşıya bakarken; öbür göz içe, dışa, üst ya da aşağı kayar. Erkek ve kız çocuklarında eşit oranlarda, toplum genelinde yüzde 2-4 sıklıkta rastlanmaktadır. Şaşılığı olan hastaların yaklaşık yarısında görme tembelliği de (görmede azalma) vardır” dedi.
Şaşılıkta erken teşhis ve tedavinin kıymetine dikkat çeken Prof. Dr. Pelit, “Göz hareketlerini, gözün dışına yapışan 6 adet kas sağlamaktadır. Bu kaslar gözleri ahenk içinde hareket ettirerek devamlı birlikte odaklanmayı sağlarlar. Bu kasların bir yahut birkaçının misyonunu güzel yapamaması durumunda şaşılık meydana gelmektedir” diye konuştu.
Bebeklik periyodunun birinci 2-3 aylarında orta sıra olan göz kaymalarının olağan olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Pelit, “Çünkü bu periyotta bebekler gözlerini paralel tutan her iki gözüyle algılama yeteneğini geliştirmemişlerdir. Birinci 2-3 aydan sonra olan kaymalar, kesinlikle göz tabibince değerlendirilmeli. Beğenilen makul bir tarafa kayma olması şaşılığın en kıymetli belirtisidir. Baş ya da yüzün bir tarafa eğilmesi, güneşe çıkıldığı vakit çocuğun bir gözünü kısarak bakması öbür belirtilerdendir. Şaşılığı olan bireylerde bulanık görme, gözlerde yorgunluk hissi, baş ağrısı üzere farklı sorunlar de görülebilir. Doğuştan katarakt yahut göz içi tümörlerinde kayma ile birlikte göz bebeğinde beyazlık da görülebilir” tabirlerini kullandı.
ÇİFT GÖRMEYE NEDEN OLABİLİR
İleri yaşlarda aniden ortaya çıkan şaşılıklarda, hastalarda çift görme şikayeti olduğunu söz eden Prof. Dr. Pelit, şöyle devam etti:
“Şaşılığın oluşmasında tek bir neden yoktur, pek çok faktör tesirlidir. Hamileliğin nasıl geçtiği, doğumun sorunlu olup olmadığı, çocuğun gelişimi, geçirdiği hastalıklar şaşılık için risk faktörü oluşturabilir. Şaşılıkta genetik yatkınlık kelam bahsidir. Ailede gözünde kayma olan bireyler var ise ortaya çıkma bahtı daha fazladır.
Çocukluk devrinde yani 2 yaşından sonra görülen şaşılıklarda, ekseriyetle yüksek hipermetropi üzere görme sertliğini bozan kırma kusuru vardır. Genetik yatkınlığı olan bir çocukta gözdeki kayma ateşli bir hastalık yahut bir travma (düşme, ameliyatlar, kazalar) sonrası başlayabilir. Görme azlığına neden olan katarakt, kornea opasiteleri ve retinal hastalıkların birinci belirtileri de şaşılık olabilmektedir. Göz kaslarımızın hareketini yöneten merkez beyindedir. Bu nedenle hudutlarda oluşan felçler de beğenilen şaşılığa neden olur.
Doğumsal beyin hasarı, santral hudut sistemi hastalıkları, ileri yaşta hipertansiyon ve şeker hastalığı üzere birtakım durumlarda göze gelen sonlarda felçler ve buna bağlı şaşılık oluşabilir.”
HER YAŞTAKİ ÇOCUĞA MUAYENE YAPILABİLİR
Halk ortasında çok küçük yaştaki çocuklarda şaşılık muayenesi yapılamadığına dair yanlış bir kanı mevcut olduğunu, her yaştaki çocuğa şaşılık muayenesinin yapılabileceğini vurgulayan Prof. Dr. Pelit, “Öncelikle ayrıntılı göz muayenesi yapılmalıdır. Örneğin beğenilen tümör (retinoblastom) olan hastaların yaklaşık yüzde 20’sinde birinci bulgu beğenilen şaşılıktır. Şaşılık, göz yahut sistemik hastalıklar sonucunda da gelişebileceğinden, ayrıntılı göz muayenesi yanında sistemik muayene de gereklidir.
Bebeklik ve çocukluk devrinde olan kaymaların bir kısmı yalancı kaymalardır. Yalancı kayma, gözlerin birbiri ile çok yakın yahut uzak yerleşimli olması, tek taraflı üst kapak düşüklüğü ve burun kökünün genişliği ile ortaya çıkan aldatıcı bir görünümdür. Yalancı ve gerçek şaşılık ortasındaki fark lakin göz hekimi tarafından teşhis edilebilmektedir” diye konuştu.
ERKEN TEŞHİS VE TEDAVİ DEĞER TAŞIYOR
Prof. Dr. Pelit, iki gözün bir ortada olağan göz hareketleri ile çalışmasının sağlanması ve göz tembelliği gelişmesinin önüne geçilebilmesi için şaşılığın erken devirde teşhis ve tedavisinin yapılması gerekliliğinin altını çizdi.
Şaşılığın birçok sebebi olduğu için tedavisinde bireyden bireye farklılıklar gösterdiğini belirten Prof. Dr. Pelit, “Bir kısım şaşılıkta gözlükle tedavi epey başarılıdır. Çocuk gözlüğünü taktığında şaşılığı düzelir. Yaş ilerledikçe kaymayı denetim edebilme özelliği kazanabilir ve gözlüğü çıkardığında da artık gözü kaymaz. Bazen gözlük tedavisinin yanı sıra hasta antrenman programlarına alınabilir. Kayan beğenilen tembellik var ise kapama tedavisi yapılmalıdır” dedi.
“ŞAŞILIK AMELİYATI İÇİN BİR YAŞ HUDUDU BULUNMAMAKTADIR”
Gözlükle ve öteki tedavi metotlarıyla düzelmeyen şaşılıklarda tedavinin ameliyat olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Pelit, şunları kaydetti:
“Ameliyatların temel prensibi göz küresine yapışık olan kasların kuvvetinin azaltılması ya da artırılması yahut yerlerinin değiştirilmesi temeline dayanır. Erişkin yaşlarda şaşılığı olan şahıslarda uyguladığımız şaşılık ameliyatı ile başarılı sonuçlar elde edebiliyoruz. Şaşılık ameliyatı için bir yaş hududu bulunmamaktadır. Ameliyat ile kayma düzelse bile ileriki devirde tekrar kayma gelişme riski vardır. Bu nedenle ameliyat sonrasında denetim muayenelerine devam etmek gereklidir. Kimi şaşılıkların tedavisinde botulinum toksini (botoks) uygulanabilir.
Felce bağlı oluşan şaşılıklarda, ameliyat olmuş tam düzelme sağlanamamış hastalarda, bebeklik devrinde başlayan şaşılıkların tedavisinde botoks tedavisi tesirlidir ve tedavi edici olarak kullanılabilir. Felçlere bağlı olarak ani oluşan kaymalarda ekseriyetle çift görme de vardır ve hasta için epey güç bir durumdur. Bu biçim şaşılıklarda genel eğilim 6 ila 8 ay beklemektir.
Bu devir hastalar için çok problemlidir. Bekleme devrinde çift görmenin azalması emeliyle botoks tedavisi yapılabilir ve böylelikle hastanın tek görmesi sağlanabilir ve kayması düzelebilir. Şaşılığın ortaya çıkmasından çabucak sonra tedaviye başlanması ile tam düzelme mümkündür. Şaşılıkta erken teşhis ve tedavi ile göz tembelliği önlenebilir, üç boyutlu görme sağlanabilir. Bu nedenle şaşılık kuşkusu olan her çocuğun muhakkak bir yaşa gelmesi beklenmeden göz tabibine götürülmesi gerekir.”