MERT İNAN İstanbul – Atatürk’ün hastalığı ve mevt nedenine ait en geçerli ve yanlışsız bilgiler Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı uhtesinde bulunan dokümanlarda yer alıyor. Arşiv evraklarında, Cumhuriyetin ilanından sonra Atatürk’ün birinci önemli rahatsızlığı Kasım 1923’te ortaya çıktığı, çok çalışma ve yorgunluktan ötürü kalp krizi geçirdiğ, 13 Kasım 1923 günü Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp tarafından muayene edildiği ve kendisinden alkol, tütün ve kahveyi azaltması istendiği vurgulanıyor.
İkinci kalp krizi
Atatürk’ün, 22-23 Mayıs 1927’de “Büyük Nutku” yazarken tekrar bir kalp rahatsızlığı geçirdiği, Kasım 1936’ya kadar önemli sıhhat sorunu yaşamadığı lakin bu tarihte zatürreye yakalandığı, tedavisinin Dr. Refik Saydam ve Dr. Asım Arar tarafından gerçekleştirildiği de evraklarda bulunuyor. Dokümanlarda yine Büyük Önder’in vefatına neden olacak amansız hastalığın belirtilerinin 1937 yılının sonlarına hakikat ortaya çıktığı vurgulanıyor.
Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp, Prof.Dr. Akil Muhtar Özden, Dr. Hüsamettin Kurul, Dr. Naki Ziya Yaltırım ve Dr. Asım Arar’dan oluşan şuranın 6 Mart 1938’de yaptıkları muayene sonucu “karaciğer atrofik sirozu” başlangıç teşhisi koyulan Atatürk’ün sıhhatine kavuşması için Paris Büyükelçisi Suat Davaz’ın teşebbüsleri ile Fransa’dan Prof.Dr. Fissenger’ın Türkiye’ye getirtildiği, Fissenger’ın yaptığı muayenede, Türk hekimlerin teşhisini benimsediği arşiv evraklarına yansıyor.
Savarona’da dinlenmeye çekildi
1 Haziran 1938’den itibaren Savarona’da dinlenme ve tedaviye alınan Atatürk’ün siroz hastalığının ikinci safhasıyla gayret etmeye başladığı, yapılan tüm müdahale ve tedavi uygulamalarına karşın, hastalığının yeterlice ilerlediği , Atatürk’ün 24 Temmuz 1938’de Dolmabahçe Sarayı’na getirildiği dokümanlara yansıyor. Salih Bozok’un 2 Ağustos 1938’de İsmet İnönü’ye yazdığı mektupta ise, “… Sevgili Paşam, Büyük kurtarıcımız Atatürk’ümüz dün ecnebî (yabancı) profesörlerin de bulunduğu bir sıhhî heyet tarafından muayene edildi. Konsültasyonda bulunan birtakım doktor arkadaşlar tarafından bana mahrem olarak söylenenlere ve benim de görüp anladığıma nazaran bugünkü vaziyet Atatürk’ümüzün sıhhî vaziyeti, korkulacak kadar vahimdir…” tabirleri kayıtlarda yeralıyor.
Durumu süreksiz olarak düzeldi
Arşivlerde 20 Ekim 1938’den itibaren Atatürk’ün sıhhatinde süreksiz bir düzelme görüldüğü, hastalığın seyrinde hafif bir gerileme olduğu, koma hâlinden çıkmaya başladığı belirtiliyor. Evraklarda Atatürk 21 Ekim 1938’de Başbakan Bayar ile kısa bir görüşme gerçekleştirdiği, bu görüşmede, ülke sıkıntıları, iç ve dış siyaset hususlarına ait görüşler beyan ettiği, buyruklar verdiği de aktarılıyor. Evraklarda bu tarihtan sonra Ata’nın sağlığının yeniden bozulmaya başladığı vurgulanıyor. Ailesinin 6 Kasım 1938’de tabiplerin müsaadesiyle son sefer Ata’yı ziyaret ettiği, ertesi gün Ata’nın tabiplerden karnındaki suyun alınmasını istediği, bunun üzerine saat 12.20’de Dr. Mehmet Kamil Berk tarafından karnındaki suyun alındığı bu süreçten sonra Atatürk’ün rahatladığı kayda geçiyor.
Atatürk’ün 8 Kasım 1938’de saat 19.00’da ‘son komaya’ girdiği başucunda duran hekimi Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp tarafından kayda alınırken, Büyük Önder’in İrdelp’in yüzüne baktıktan sonra “Aleykümesselam” diyerek kendinden geçtiği de dokümanlarda bulunuyor.