Atalık tohumlara babaya vefa - Teknoloji ve Yaşam

Tohum teşebbüsçüsü Ayten Çöl. Amasyalı parlamenter ve büyük bir toprak sahibinin tek evladı o. Babası Faruk Çöl, Amasyalı toprak sahibi bir ailede doğup büyümüş ve siyasete atılmış bir siyasetçi. 1960 İhtilali sonrası Demokrat Partili olduğu için Yassıada’da yargılandı, 1967’de hür bırakıldı. Kısa bir müddet sonra ise Faruk Çöl, Ankara’daki oturdukları apartmanın kapıcısı tarafından öldürüldü. Katil, Çöl’ün elinde büyümüş kendi evladı üzere sevdiği bir kişiydi. Bu acı kayıp sırasında şimdi 16 yaşında olan Ayten Çöl babasının ismini yaşatmak için kıymetli bir karar aldı ve baba toprağına Amasya’ya döndü. Tek bir akrabasının dahi kalmadığı bu topraklarda dededen kalma 2 bin dönümlük bir alandaki Kılçak Çiftliği’nin başına geçti. Çöl, pancar üretimiyle başlayan macerasını araştırmacı kişiliğinin tesiriyle farklı eserlere yönelterek devam ettirdi. Çiftliği yönetim etmenin yanı sıra Ankara Üniversitesi Lisan Tarih Coğrafya Fakültesi Hitotoloji Bölümü’nü bitiren ve üzerine Almanya’nın Münih kentinde yüksek lisans, doktora eğitimlerini tamamlayarak doçent unvanını alan Ayten Çöl ile öyküsünü konuştuk.

BABAMI NASIL YAŞATIRIM TASASIYLA ÇİFTÇİ OLDUM

Ayten Çöl, siyasete atılmış milletvekili bir babanın tek çocuğu. Çöl, hayatının şimdi baharındayken bütün ülkeyi yasa boğan 1960 İhtilali’ne şahit oluyor. Çöl’ün hayatı ihtilal ile birlikte büsbütün değişiyor. Küçük bir çocukken Demokrat Parti milletvekili olan babası Faruk Çöl ihtilal sonrası 1965 yılında, devrin Başbakanı Adnan Menderes ile birlikte “vatana ihanet” kabahatinden Yassıada’da idamla yargılanıyor. Davanın sonunda ömür uzunluğu mahpusa mahkum edilen Faruk Çöl, daha sonra 1967 yılında çıkan afla hür bırakılıyor. Özgür bırakıldıktan sonra ise ailesiyle birlikte Ankara’ya yerleşiyor ve ne yazık ki Ankara’daki konutlarının kapıcısı Aziz isimli kişinin bir gün meskenlerine gelip kurşun yağmuruna tutması sonucu öldürülüyor. Çöl’ü öldürten kişinin ise, meskenlerinde büyümüş olan, kendi evladı üzere sevdiği kişinin, Aziz isimli kapıcıya yüklü ölçüde para ve silah verip kiralık katil olarak tuttuğu öğreniliyor. Bu acı vefatın olduğu sırada ise Ayten Çöl, şimdi 16 yaşlarında Ankara’da liseye giden genç bir kız. Babasının vefatının akabinde ailesi ve etrafının karşı çıkmasına karşın radikal bir karar alıp Amasya’ya dönüyor. Genç yaşta babasının ismini yaşatmak için 1960’lı yıllarda tek bir akrabasının dahi kalmadığı, hiç bilmediği bir ortamda dededen kalma Amasya’da bulunan 2 bin dönümlük Kılçak Çiftliği’nin başına geçiyor. “Çiftliğin başına geçmemdeki telaşım hayatımızı idame ettirmek yahut para kazanmak değil” diyen Çöl, “Babamın anısını nasıl yaşatırım kaygısıydı. Şayet çiftlik yaşarsa babamda yaşar niyetiyle bu işe başladım” diyor.

ÇİFTLİĞİN GEÇMİŞİNDE TOHUMCULUK VAR

Aslında Amasya’da çiftliğin başına geçtiğinde her şey onun için yeni başlıyordu. Çöl’ü korkutmaya ve kaçması için yıldırmaya çalışmışlar. Hatta yetmemiş, bir gece konutunu mermi yağmuruna tutmuşlar. Fakat o yıllar uzunluğu büyük zorluklar çekmesine karşın yılmamış. Babasının ismini ne değerine olursa olsun yaşatmaya kararlı bir halde başarmış. Çöl, terk etmediği dede toprağından kalma çiftliğinde; mısır, şeker pancarı, zerzevat, soya, buğday ve soğan başta olmak üzere çok çeşitli eserler yetiştirmiş daha sonrasında ise tohumculuğa girişmiş ve eserlerin tohumlarını yetiştirmeye başlamış, tıpkı vakitte Amasya Ovası’nda patatesi birinci yetiştiren kişi olmuş. Bunun yanı sıra “İyi Tarım” evrakı alarak, patates, soğan, mısır ve fasulye olmak üzere Geldingen Ovası’na dört eser yerleştirdi. Yetiştirdiği tohumları da yurt içi ve yurt dışına pazarlayan Çöl, tohumculuğa girişini ise “Çiftliğin geçmişinde tohumculuk da olduğu için tohumculuğu devam ettirmeye gayret gösterdim” diyerek anlatıyor ve kendisi için büyük bir dönüm noktası olduğunu söylüyor.

YAZIN ÇİFTLİKTE KIŞIN HAFRİYAT ÇALIŞMALARINDA

Çiftlikle birlikte bir yandan da eğitimine devam eden Çöl, mezun olduktan sonra Ankara Üniversitesi Lisan Tarih Coğrafya Fakültesi Hititoloji Bölümü’nü kazanıyor. Kendi kısmının yanı sıra çiftçilikle uğraştığı için, üniversitenin Ziraat Fakültesi’nin hocalarıyla konuşup yaşadığı durumu anlatıyor ve üniversite hocaları konuk öğrenci olarak Ziraat Fakültesi’nde de devam etmesine müsaade veriyorlar. Çöl, bu sayede Ziraat Fakültesi’nde teorisini, çiftlikte de pratiğini yaparak işini ve kendisini bu alanda yavaş yavaş yetiştiriyor. “Ziraat dört yıllık bir eğitimse tohumculuk onun yüksek lisansı ve doktorası üzere. Bu türlü görmek gerekiyor” diyor.
Aslında Çöl, okuduğu kısım olan Hitotoloji’yi, kendi mesleğini de hiçbir vakit bırakmadı. Uzun vakit Alman Arkeolijisi Enstitüsü ile birlikte daima kazılara katıldı. Katıldığı hafriyatlar çoğunlukla yurt dışındaki hafriyatlar oldu. Zira Çöl, yazın çiftlikte çalışıp kışın sıcak olan ülkelerdeki kazılara devam etmeyi kendisi için bir talih olarak gördü. Çöl’ün öyküsü azmin elinden hiçbir şey kurtulmaz atasözüne karşılık en hoş örnek tahminen de. Tarımla ilgili hiçbir fikri dahi olmayan Çöl, bugün ise “Hanımağa” lakabıyla çağrılan başarılı bir iş bayanı artık.

Doğayla birlikte kendimizi de heba ediyoruz

“Doğa Ortak Evimiz” kitabında yazısı bulunan Çöl, tabiat ile ilgili şunları söylüyor: “Halkın dikkatini çekmek ismine bu çalışma olağanüstü olumlu lakin burada israfı yalnızca tabiat olarak da düşünmemiz gerekiyor. Bu israf doğayı yalnızca berbat kullanmak doğayı israf etmek ya da elimizdeki malzemeyi israf etmekle ilgili değil. Tabiatla birlikte insanı da israf edebiliyor, heba edebiliyoruz. Bir manada buna da dikkat etmek gerekiyor. Dünyayı üzerindeki canlılarla birlikte bir bütün olarak ele aldığımızda yanlışsız yolu göstermenin küçüklükten itibaren verilecek eğitimden geçtiğini düşünüyorum.”

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et